Aanrijtijden ambulance: hoe zit het precies?

In februari 2025 heeft RTL Nieuws onderzoek gedaan naar de aanrijtijden van ambulances in alle Nederlandse postcodegebieden. Dit onderzoek is gebaseerd op ritgegevens van ambulancediensten uit de periode 2019-2023 en geeft inzicht in het percentage ritten met een aanrijtijd langer dan 15 minuten, het aantal spoedritten (A1-urgentie), het aantal overschrijdingen en de gemiddelde responstijd.
De resultaten van dit onderzoek roepen vragen op bij veel mensen en overheden. Witte Kruis begrijpt deze zorgen en neemt ze uiterst serieus. Onze prioriteit is en blijft het leveren van de juiste zorg, passend bij de zorgvraag, op het juiste moment. De uitdaging binnen de ambulancezorg in Nederland is het garanderen van tijdige en kwalitatieve zorg, ondanks een groeiende zorgvraag en personeelskrapte. In deze reactie geven wij graag meer context en uitleg over de cijfers en onze verbetermaatregelen.

Wat betekent een aanrijtijd langer dan 15 minuten?

In het onderzoek van RTL wordt een ambulance als ‘te laat’ beschouwd wanneer deze bij een A1-urgentie niet binnen 15 minuten ter plaatse is. Een overtuiging die heerst is dat de 15 minuten bedoeld zijn ten bate van de overlevingskans of gezondheid van de patiënt. Waarom is dat onjuist? Bij een reanimatie bijvoorbeeld, is een aanrijtijd van 15 minuten te lang, terwijl een patiënt met een gebroken been wel ongemak, maar geen schade ondervindt als de ambulance er binnen (bijvoorbeeld) 17 minuten is. De streefnorm van 15 minuten heeft geen medische grond en is geen zorgnorm waarmee de ambulancezorg beoordeeld kan worden.
Hoe zit het dan wel? De streefnorm van 15 minuten is een planningsnorm die het RIVM, in opdracht van VWS, gebruikt om de benodigde ambulancecapaciteit en het juiste aantal standplaatsen op regionaal niveau te bepalen, zodat ambulances onder normale omstandigheden in theorie aan de streefnorm van 15 minuten kunnen voldoen. Gemiddeld arriveert een ambulance in Nederland binnen 10 minuten bij spoed (een A1-urgentie).

Spoedinzetten en de rol van tijd

Snelheid is een belangrijke factor in de ambulancezorg, maar niet altijd doorslaggevend. Volgens het Kwaliteitskader Ambulancezorg is tijd slechts één van de 23 kwaliteitsindicatoren. In slechts 5% van de spoedinzetten is snelheid medisch gezien cruciaal, bijvoorbeeld bij reanimaties, ernstige verstikking of hevig bloedverlies. Voor deze groep patiënten (5% van de A1-inzetten) is de nieuwe A0-urgentie ontwikkeld. De A0 is, net als de ‘bekende’ A1, een spoedurgentie. De A0 krijgt echter voorrang op de A1, passend bij de ernstige medische situatie van die patiënt. In een A0 situatie rukt de ambulance direct uit, met de hoogst mogelijke spoed. De A0-urgentie is één van de nieuwe urgenties in de verbeterde urgentie-indeling ambulancezorg die in 2024 geïmplementeerd is. De nieuwe urgenties zijn gebaseerd op medisch logische gronden. Patiënten krijgen hierdoor eerder de juiste zorg, op het juiste moment. De tussentijdse resultaten van de ingebruikname van de verbeterde urgentie-indeling zijn goed: de resultaten tonen dat de ambulance, in situaties waarin tijd er echt toe doet, snel ter plaatse is. Voor de overige spoedinzetten is een snelle aanrijtijd belangrijk, maar niet de enige factor die de zorgkwaliteit bepaalt. Meer over de urgentie-indeling lees je op de website van AZN: https://www.ambulancezorg.nl/themas/kwaliteit-van-zorg/urgentie-indeling.  

Zijn meer ambulances de oplossing?

In de meeste gevallen niet. Ambulancezorg is een gespecialiseerde en schaarse dienst die efficiënt over Nederland is verdeeld om zoveel mogelijk mensen de snelste en beste passende zorg te bieden. Het uitbreiden van het aantal ambulances is vaak niet effectief. Voor een ambulance die 24 uur per dag paraat is, zijn zes hooggespecialiseerde ambulanceverpleegkundigen en zes ambulancechauffeurs nodig. Met name de verpleegkundigen zijn schaars en komen vanaf gespecialiseerde ziekenhuisafdelingen. Het verschuiven naar de ambulance vergroot de problemen in de ziekenhuizen. Meer ambulances zonder voldoende ritten kunnen bovendien leiden tot verlies van ervaring en deskundigheid bij personeel.

Alternatieve oplossingen voor snellere hulpverlening

Bij situaties waarin elke seconde telt, zoals een hartstilstand, is directe hulp binnen 6 minuten cruciaal. Omdat ambulances deze tijdsgrens zelfs in de meest gunstige omstandigheden vaak niet kunnen halen, is een sterk netwerk van burgerhulpverleners essentieel. Deze vrijwilligers kunnen met een AED snel eerste hulp bieden totdat de ambulance arriveert. Meer hierover lees je op deze site: https://hartslagnu.nl/.

Daarnaast wordt ambulancezorg steeds vaker afgestemd met andere zorgverleners. Soms is een ambulance niet de beste oplossing, en kan een patiënt beter op een andere manier zorg ontvangen. De meldkamer speelt hierin een cruciale rol door middel van een juiste triage. Zij bepalen of en met welke urgentie een ambulance wordt ingezet.

Concrete maatregelen ter verbetering

Witte Kruis werkt continu aan het verbeteren van de prestaties en het verkorten van aanrijtijden, onder andere door:

• Uitbreiding van het aantal diensten: We zetten extra diensten in om de beschikbaarheid van ambulances te verhogen. Dit is gerealiseerd aan de hand van het referentiekader S&B (Spreiding & Beschikbaarheid, van het RIVM) of op basis van andere ontwikkelingen in een regio bv een sluiting van een SEH.
• Uitbreiding van personeel: We investeren in het werven en opleiden van nieuwe zorgprofessionals om de personeelscapaciteit te vergroten.
• Verbetering van kwaliteit: In 2024 hebben we het Landelijk Kwaliteitskader Ambulancezorg 2.0 (AZN) geïmplementeerd. Dit kader omvat 23 kwaliteitssignalen die inzicht geven in de geleverde zorgkwaliteit.
• Invoering van de verbeterde urgentie indeling: Door het gebruiken van de nieuwe urgentie indeling kan fijnmaziger getrieerd worden en blijven er meer ambulances beschikbaar voor mensen in acuut levensgevaar.
• Uitbreiding van het wagenpark: Het aantal ambulances is uitgebreid, ten eerste in verband met de uitbreiding van diensten en ten tweede om overlap van diensten en uitloop van diensten te kunnen opvangen.
• Inzet van burgerhulpverlening: Wij stimuleren gemeentes om AED’s in de regio’s wijd te verspreiden en moedigen het aan dat burgers zich aanmelden bij hartslag.nu, het reanimatie oproepsysteem van Nederland.

Samenwerking met gemeenten en ketenpartners

Witte Kruis blijft in gesprek met de gemeenten en andere zorgverleners in de regio om gezamenlijk te kijken naar verdere verbeteringen in de ambulancezorg. We begrijpen de zorgen van de burgemeesters en inwoners en zijn bereid om met hen in overleg te gaan over specifieke knelpunten in hun gemeente.

Werken aan toekomstbestendige ambulancezorg

Witte Kruis is actief in 5 regio’s: Noord- en Oost-Gelderland, Haaglanden, Kennemerland, Noord-Holland-Noord en Zeeland. In alle regio’s wordt continu verbeterd om de juiste zorg op het juiste moment te bieden. Hoewel aanrijtijden een belangrijke maatstaf zijn, kijken wij breder naar de kwaliteit van zorg. Door structurele investeringen en innovatieve oplossingen werken wij aan een toekomstbestendige ambulancezorg, waarbij de patiënt altijd centraal staat. Dit is alleen mogelijk dankzij de bevlogenheid en toewijding van onze collega’s, die zich met passie en plezier inzetten voor de beste zorg.